Salaris en loontransparantie: wat verdienen we écht?

Loontransparantie wint terrein. Steeds meer bedrijven delen hun salarisschalen openlijk, sommige landen verplichten het zelfs. Maar wat betekent dit concreet? Zal het helpen om de loonkloof te dichten en eerlijkere onderhandelingen mogelijk te maken? En wat zijn de mogelijke gevolgen voor de werksfeer en de relatie tussen collega’s?

Open kaart: meer gelijkheid of meer spanning?

Voorstanders van loontransparantie zien het als een krachtig middel tegen ongelijkheid. In de EU is er sinds 2023 een richtlijn die bedrijven met meer dan 100 werknemers verplicht om loonkloofcijfers te rapporteren. Dit betekent dat bedrijven moeten aangeven hoeveel mannen en vrouwen in vergelijkbare functies verdienen en dat werknemers het recht hebben om looninformatie op te vragen. Het doel? Meer eerlijkheid en minder loondiscriminatie. 

In landen zoals Noorwegen en Zweden, waar salarisgegevens al langer openbaar zijn, blijken loonverschillen kleiner en de genderkloof minder uitgesproken. Dit komt deels doordat werknemers een sterker uitgangspunt hebben bij onderhandelingen en werkgevers zich bewust zijn van hun verloningsbeleid. 

In België groeit de transparantietrend gestaag. Sommige bedrijven publiceren hun salarisschalen volledig en anderen hanteren een ‘transparant onderhandelingsproces’, waarbij werknemers meer inzicht krijgen in hoe lonen worden bepaald. Vooral in de technologiesector en bij start-ups wordt loontransparantie als een troef gezien om talent aan te trekken. Een bekend voorbeeld is Buffer, een softwarebedrijf dat al jaren de lonen van alle medewerkers online publiceert. Het bedrijf stelt dat deze openheid het vertrouwen en de motivatie van werknemers vergroot. 

Toch roept openheid over loon ook vragen op. Krijgen we jaloezie en interne spanningen als collega’s hun lonen vergelijken? Hoe gaan bedrijven om met situaties waarin werknemers hetzelfde werk doen, maar door ervaring of anciënniteit verschillende lonen krijgen? Sommigen vrezen dat dit juist tot meer discussies zal leiden en dat loontransparantie bedrijven kan dwingen om lonen kunstmatig gelijk te trekken, zonder rekening te houden met individuele prestaties. 

Wat betekent dit voor jou? 

Voor werknemers verandert loontransparantie de manier waarop ze over hun salaris onderhandelen. Wie solliciteert bij een bedrijf met open salarissen, weet meteen wat mogelijk is en staat sterker bij loonbesprekingen. Dit kan vooral voordelig zijn voor vrouwen en minderheden, die historisch gezien minder snel een hoger loon eisen. 

Onderzoek toont aan dat vrouwen gemiddeld minder verdienen dan mannen, zelfs in vergelijkbare functies. Dit wordt deels toegeschreven aan het feit dat vrouwen minder geneigd zijn om een hoger loon te vragen. Wanneer salarissen transparant zijn, verdwijnt deze drempel: er is immers minder ruimte voor onderhuidse onderhandelingen of willekeur. 

Toch blijft loontransparantie geen garantie voor absolute gelijkheid. Factoren zoals ervaring, prestaties en bonussen kunnen nog steeds verschillen veroorzaken. Bovendien kunnen bedrijven manieren zoeken om de regels te omzeilen, bijvoorbeeld door loonbanden breder te maken, waardoor er nog steeds ruimte is voor onderhandelingen en verschillen. 

Bovendien rijst de vraag of volledige openheid altijd wenselijk is. Sommige werknemers voelen zich ongemakkelijk bij het idee dat hun collega’s precies weten wat ze verdienen. Anderen vrezen dat werkgevers minder flexibel zullen zijn bij loononderhandelingen als ze zich moeten houden aan een strikt openbaar loonbeleid. 

Wat vaststaat, is dat de discussie rond loontransparantie nog maar net op gang is gekomen. De Europese regelgeving zal bedrijven dwingen om hun loonbeleid onder de loep te nemen. Hoe bedrijven en werknemers hierop reageren, zal meebepalen hoe eerlijk en transparant de arbeidsmarkt in de toekomst wordt.