Margot Cloet: Equity is not the same as Equality

Willen we de patiënt echt centraal stellen in onze gezondheidszorg, dan moeten we vooral patiënten een benadering geven die gericht is op hun specifieke behoeften. 

Belgen gaan er graag prat op dat ons land goed scoort in een toegankelijke gezondheidszorg: er zijn nog altijd aanvaardbare wachttijden, voor financieel zwakkeren zijn er sociale correcties, burgers zijn doorgaans tevreden en de kwaliteit van zorg is behoorlijk goed. Maar behalen we met onze gezondheidszorg voor alle bevolkingsgroepen ook dezelfde gezondheidsresultaten? Helemaal niet. Om maar één cijfer te noemen: het verschil in gezonde levensverwachting tussen hoog- en laagopgeleiden kan oplopen tot 18 jaar!   

We komen hier bij een van de kernpunten in het debat over patiëntgerichte zorg. Recent had Zorgnet-Icuro de Amerikaanse arts Kedar Mate te gast, ceo van het befaamde Institute of Health Care Improvement. Hij is stellig: “al nemen we elke dag initiatieven om een gelijke toegang tot zorg te creëren en iedereen gelijk te behandelen… toch is het ruim onvoldoende”. Hij is ervan overtuigd dat het wegwerken of substantieel verminderen van de ongelijkwaardigheid een sterkere, gezondere en economisch succesvollere samenleving zal opleveren. Of zoals Aristoteles het verwoordde: “Gelijkheid is niet hetzelfde als rechtvaardigheid. Rechtvaardigheid is wat de samenleving werkelijk eerlijk maakt, door een passende behandeling op maat te bieden in elke unieke situatie.”

Willen we voor álle bevolkingsgroepen dezelfde gezondheidsresultaten halen, dan zullen we veel gedifferentieerder moeten gaan werken. Het bewustzijn over die ongelijkheid is er ondertussen wel bij de meeste zorgverleners, maar de omslag naar de praktijk nog onvoldoende. Dan komen ook de sociale determinanten, en dus andere beleidsdomeinen sterk op de voorgrond: huisvesting, onderwijs, werk… Het betekent dat we de ongelijkheid alleen kunnen aanpakken via health in all policies.  

Gedifferentieerd werken en daarvoor doelstellingen formuleren betekent dat we gericht met gezondheidsdata aan de slag moeten. Pas als je de resultaten voor verschillende bevolkingsgroepen gericht analyseert, kan je aan de slag met maatwerk. Technologie en innovatie kunnen we zeker inzetten om de toegang tot zorg te verbeteren en de patiëntenrechten te versterken. Maar er is absoluut geen lineair verband. Technologie kan helpen om discriminatie te verminderen, maar er zijn evengoed negatieve effecten. Onvoldoende digitale vaardigheden kunnen net de gezondheidskloof vergroten, zeker wanneer zorgverleners onvoldoende kunnen inschatten of alle patiënten in staat zijn de technologie te gebruiken. Dat is een aandachtspunt voor ieder van ons en voor elke zorgverlener.  

De rode draad is duidelijk: willen we álle patiënten echt centraal zetten, dan moeten we rekening houden met de unieke noden van élke patiënt.