Is uw wil altijd wet? Wat is een wilsbeschikking, en hebt u die nodig?

Het is geen gemakkelijke waarheid, maar ooit komt er een moment dat u er niet meer bent. Alleen wilt u wellicht graag heel wat geregeld zien, inzake uw stoffelijke resten, eigendommen en wat nog meer. In dat geval is een wilsbeschikking een onmisbaar document.

Veel mensen weten graag wat er na hun overlijden met hun stoffelijke resten gebeurt. Maar in hoeverre hebben ze daar inspraak in? En kunnen hun wensen ook wettelijk/juridisch worden afgedwongen? Een wilsbeschikking is het antwoord.

Wat is het precies?

Zoals het woord al aangeeft, is een wilsbeschikking een document waarin uw wil één en ander beschikt – dat wil zeggen: dat u bepaalde zaken regelt terwijl u nog wilsbekwaam bent. En die ‘bepaalde zaken’ zijn heel concreet wat er met uw stoffelijk overschot gebeurt na uw overlijden – kortom, in het document geeft u uw uitvaartwensen mee. Een wilsbeschikking is dus géén testament, zoals mensen soms wel eens plegen te denken: daarin wordt alleen opgenomen wat er met uw nalatenschap gebeurt of moet gebeuren.

Wat staat er concreet in?

Er zijn niet zo heel veel dingen die met uw stoffelijk overschot kunnen gebeuren, dus de inhoud van een (laatste) wilsbeschikking is vrij beperkt. U geeft er heel duidelijk drie (mogelijke) uitvaartwensen in aan:

• Of u kiest voor een begrafenis dan wel een crematie.
• Volgens welke geloofsovertuiging of levensbeschouwing u het afscheidsmoment wil (laten) organiseren.
• In welke gemeente u te ruste gelegd wil worden, en of die gemeente in België dan wel het buitenland bevindt.

Hoe stelt u het op?

Een (laatste) wilsbeschikking is een officieel document van overheidswege – het is geen document dat u eigenhandig kunt opstellen en met een handtekening homologeren. In dat geval zal het niet rechtsgeldig zijn.

Het officiële document vindt u op het digitaal platform of in de fysieke locatie van de Dienst Burgerzaken van uw gemeente. Er zijn vandaag ook al verschillende uitvaartmaatschappijen die het document op hun website vastleggen – logisch ook, aangezien die doorgaans de aangifte van het overlijden doen bij de gemeente.

Dat officiële document dient u in te vullen, te dateren en te handtekenen. Vervolgens bezorgt u het terug aan de Dienst Burgerzaken, die het officieel zal registreren in het bevolkingsregister. Het officiële ontvangstbewijs dat u hiervoor ontvangt, houdt u maar beter goed bij, hoewel verwarring of vergissing zo goed als uitgesloten, omdat bij de aangifte van het overlijden de gemeente moét nagaan of er sprake was van een laatste wilsbeschikking.

Bij uw afgedrukte wilsbeschikking kunt u bovendien ook altijd een lijst met meer gedetailleerde en gepersonaliseerde uitvaartwensen (laten) voegen. Dat zal voor extra gemoedsrust zorgen. Breng dan wel mensen uit uw omgeving op de hoogte hiervan, zodat zij dit kunnen uitvoeren. Want die uitvaartwensen op zich zijn uiteraard geen officieel document.

Wanneer stelt u een wilsbeschikking op?

Dat kan in principe altijd – er is geen bepaalde leeftijdsondergrens (hoewel u uiteraard meerderjarig moet zijn). Aan te raden is wel om er niet te lang mee te wachten: stel dat u op relatief jonge leeftijd getroffen wordt door een hersenbloeding, een ongeval of dementie en niet meer in staat bent wilsbekwame acties te voeren of beslissingen te nemen, dan is het sowieso te laat.

Geen nood ook: een wilsbeschikking is niet in steen gebeiteld, in die zin dat u altijd een nieuwe, aangepaste aanvraag kan indienen bij de Dienst Burgerzaken.

En wat is dan een wilsverklaring?

Er bestaat veel verwarring rond de begrippen ‘wilsbeschikking’ en ‘wilsverklaring’, omdat ze beide gaan over het levenseinde. Maar waar een wilsbeschikking uw lichaam na uw overlijden betreft, is een wilsverklaring een schriftelijke verklaring waarin de (niet) gewenste medische behandelingen of tussenkomsten worden vastgelegd, voor het geval u niet langer wilsbekwaam zou zijn (bijvoorbeeld in het geval van een onomkeerbare coma).

Dit gaat dan bijvoorbeeld over het feit of u euthanasie wenst, of u orgaandonor wenst te zijn of net absoluut niet, of u uw lichaam aan de wetenschap wil schenken in het geval van bijvoorbeeld een dodelijk ongeval.

Er zijn twee soorten wilsverklaringen: een positieve (welke medische tussenkomst u absoluut wenst) en een negatieve (bepaalde tussenkomsten absoluut weigeren). Artsen zijn overigens wettelijk verplicht om uw wilsverklaring na te volgen, dus ook hier maakt u maar beter tijdig werk van.

Een wilsbeschikking is niet verplicht (u kiest ervoor of niet), niet eenmalig (u kunt het altijd laten aanpassen) en niet-leeftijdsgebonden. Maar het is ook niet onbelangrijk, zeker als u een specifieke uitvaart of bepaalde uitvaartwensen in gedachten hebt. Als u er bijgevolg werk wil van maken, moet dat echter volgens de officiële documenten en registratie van de overheid.

Begin in elk geval tijdig aan het opstellen van een (laatste) wilsbeschikking, want het leven zit vol onverwachte verrassingen, en niet altijd de meest aangename.